Aankopen

Het jaar 1990 was voor het natuurbehoud in de Tieltse regio een bijzonder moment: een eerste stukje Vorte Bossen van amper 4 ha werd aangekocht door Natuurpunt vzw, onder impuls en met financiële steun van o.m. Natuurpunt De Torenvalk vzw.

Eind december 2021 bedroeg het reservaat 51,13 ha en werd een geïntegreerd beheerplan goedgekeurd. Naast het natuurbeheerplan type 4 omvatte dit voor de als houtig erfgoed beschermde steeliepen een onroerend erfgoedbeheerplan (0,12 ha). De Vorte Bossen werden volledig erkend als natuurreservaat.

Het visiegebied werd eerder al in 2019 uitgebreid in oostelijke richting. De zone waarbinnen Natuurpunt aankoopt, loopt thans van Doomkerke over Kruiskerke tot Axpoele en omvat onder meer het volledige habitatrichtlijngebied langs de Wantebeek.

Natuurpunt Beheer vzw kreeg eind 2021 een akkerperceel langs de Kruisbergstraat in beheer vanwege het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Op de Dag van de Natuur van 27 nov. 2021 werd op het perceel een nieuw bos aangeplant. Samen met het Nachtegaalbosje en het Gallatasbosje kon het natuurgebied Vorte Bossen in 4 jaar tijd met 4,1 ha nieuw bos worden uitgebreid.

De totale oppervlakte van het natuurgebied Vorte Bossen bedraagt thans 52,17 ha (2024).

Nu wordt ingezet op nieuwe aankopen in de vallei van de Wantebeek. Overschrijven kan op rekeningnummer BE56 2930 2120 7588 t.n.v. Natuurpunt vzw, Coxiestraat 11  2800 Mechelen. Vermelding “projectnummer 5521 – Vorte Bossen”. Vanaf 40 € wordt een fiscaal attest afgeleverd.

Fauna & Flora

De Vorte Bossen zijn een natuurpareltje, en dit omwille van verschillende redenen. Eerst en vooral door de zeer grote variatie aan bostypes die voorkomen. Langs de Wante- en de Pachtebeek vinden we zeer natte, plaatselijk overstroombare gronden. De bodem bestaat uit zeer voedselrijke klei. Hout dat op de bodem valt rot snel weg; vandaar de naam ‘Vorte’ Bossen. Het beekbegeleidend bos dat hier groeit is zeer gevarieerd en bestaat uit Populier, Es, Zomereik, Zwarte els en Olm. Een zeer bijzondere soort die hier gevonden wordt is de Steeliep (Ulmus laevis) die in Vlaanderen slechts op een paar plaatsen voorkomt. Bovendien zijn de aanwezige exemplaren zeer oud, vermoedelijk meer dan 300 jaar ! In het voorjaar is dit beekdalbos een lust voor het oog: dan vormen er zich dichte tapijten van voorjaarsbloemen: Bosanemoon, Speenkruid, Slanke sleutelbloem, Kleine maagdenpalm en heel plaatselijk ook Eénbes en Vogelmelk. In de grachtjes vinden we Gele lis, Pijptorkruid, Dotterbloem en Watertorkruid.

Buiten de valleien bestaat de bodem uit droge, voedselarme zandgronden. Hier wanen we ons in de Kempen: de bossen bestaan er vooral uit naaldbomen (Grove den en Lork), waar echter langzaam maar zeker meer en meer bomen van het natuurlijke bos inkomen: Berk, Zomereik, Lijsterbes,… In de kruidlaag domineren hier vooral ondoordringbare bramen en Adelaarsvaren. Plaatselijk komen heischrale dreven en kleine heideterreintjes voor met vooral Struikheide, Tormentil, Pilzegge en Pijpenstro.

Een rijk en gevarieerd bos heeft logischerwijze ook een rijke fauna. Qua broedvogels vallen soorten op als Buizerd, Zwarte en Groene specht, Boomklever en Sperwer. Verder broeden in het bos ook de Bosuil, de Kleine bonte specht, Kuifmees, Goudhaantje en talloze andere kleine zangvogeltjes. De Vos maakt ieder jaar zijn burcht in de Vorte Bossen en ook Ree, Steenmarter en Wezel werden er al gezien. En dan hebben we het nog niet gehad over de talloze soorten zweefvliegen, spinnen en kevers.

Beheer

Een gebied aankopen is één ding, het beheren is een ander paar mouwen: de beheerwerkgroep van Natuurpunt De Torenvalk heeft de zware taak op zich genomen om het beheer in de Vorte Bossen te organiseren; dit zoals vastgelegd in het natuurbeheerplan.

In het natuurgebied wordt (bijna) resoluut gekozen voor natuurontwikkeling in de bossfeer. Zeer lokaal is geopteerd voor kleinschalig heideherstel; dit mede omwille van cultuurhistorische redenen. Op twee kleinere weilandjes en enkele percelen bos gebeurt de nabegrazing met runderen (West-Vlaams Rood). Een groot deel van het bos kent een ‘niets doen’-beheer. In de Vorte Bossen wordt echter ook gekozen voor middelhoutherstel (5,5 ha).

Zo’n bos deftig beheren is een stevige kluif ! Het brengt heel wat werk met zich: Amerikaanse vogelkers bestrijden, hakhout afzetten en uitslepen, paden maaien, slagbomen plaatsen. enz. Voor die werken kunnen wij, naast de inzet van de terreinploeg van Natuurpunt vzw, ook rekenen op een enthousiaste groep vrijwilligers, die in de winterperiode bijna elke maand een vrije zaterdagvoormiddag opofferen om in weer en wind met takhout te sleuren, …

Toegankelijkheid

Indien u het bos ook eens in het echt wil gaan bewonderen, dan kan dat: enkele paden zijn vrij toegankelijk voor wandelaars (honden dienen aangelijnd). Indien u over voldoende tijd beschikt is de provinciale Parochieveldwandeling een aanrader: deze wandeling van 8,5 km, die vertrekt aan de kerk van Doomkerke geeft een mooi beeld van het gevarieerde landschap in de omgeving en doorkruist daarbij een flink stuk van het natuurgebied Vorte Bossen.

Twee lokale, bewegwijzerde Natuurpuntwandelingen ontsluiten het natuurgebied Vorte Bossen en de omgeving (Gallatasbossen, Parochieveldbos en Bruwaanbos): het Bruwaanpad (4,5 km) en het Gallataspad (3,8 km). Beide wandelcircuits kunnen met mekaar worden verbonden. Startpunten zijn de kerk van Doomkerke en de onthaalparking van het gemeentedomein Parochieveldbos in de Krommekeerstraat.

Met en voor kinderen is de expeditie Bulskampveld aan te bevelen. In het Ruisleeds Veld (Parochieveldbos en Bruwaanbos) vind je langs dit 3,3 km lange wandelparcours dwars door het bos, een 18-tal natuurlijke spelelementen die je laten klimmen, klauteren en gezond laten bewegen in het bos. Dit circuit is bewegwijzerd en start aan het lokaal onthaalpunt in Kruiskerke (Kruisbergstraat) of aan de onthaalparking in de Krommekeerstraat.

Grote delen van het bos blijven doorgaans ontoegankelijk voor het publiek: het betreft zeer kwetsbare vegetaties en broedgebieden van zeldzame vogels die een permanente verstoring niet verdragen. Wil je ook die ‘geheime’ stukjes van het bos te zien krijgen dan kan dat: hou de activiteitenkalender van Natuurpunt De Torenvalk in het oog: jaarlijks is er wel een geleide wandelingen in het natuurgebied. Hierbij worden ook die delen aangedaan die normaal niet toegankelijk zijn.