Aankopen

De zomer van 1990 was voor het natuurbehoud in de Tieltse regio een bijzonder moment: een eerste stukje Vorte Bossen in Ruiselede van amper 4 ha werd aangekocht door Natuurpunt vzw, onder impuls en met financiële steun van o.m. Natuurpunt De Torenvalk vzw.

Tegen eind 1998 was het reservaat uitgegroeid tot een van de grotere natuurgebieden uit de streek: 43,5 ha.

Eind dec. 2021 bedroeg het reservaat 51,13 ha en werd een geïntegreerd beheerplan goedgekeurd. Naast het natuurbeheerplan type 4 omvatte dit voor de als houtig erfgoed beschermde steeliepen een onroerend erfgoedbeheerplan(0,12 ha). De Vorte Bossen werden volledig erkend als natuurreservaat.

Het visiegebied werd eerder al in 2019 uitgebreid in oostelijke richting. De zone waarbinnen Natuurpunt aankoopt, loopt thans van Doomkerke over Kruiskerke tot Axpoele en omvat onder meer het volledige habitatrichtlijngebied langs de Wantebeek.

Natuurpunt Beheer vzw kreeg eind 2021 een akkerperceel langs de Kruisbergstraat in beheer vanwege het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Dit gebeurde na kandidaatstelling tot overname beheer voor de realisatie van Europese instandhoudingsdoelen (eikenbeukenbos; habitat 9120). Het perceel werd verkregen in het kader van de grondenbank flankerend beleid IHD (instandhoudingsdoelen). Deze grondenbank wordt uitgeoefend door de Vlaamse Landmaatschappij om gronden buiten het habitatrichtlijngebied aan te kopen en te verruilen met gronden binnen het gebied. Zo krijgen landbouwers gronden in eigendom en gebruik in landbouwzone. Op de Dag van de Natuur van 27 nov. 2021 werd op het perceel in samenwerking met ANB een nieuw bos aangeplant. Dit bos vormt de verbinding tussen de Vorte Bossen en het gemeentedomein Parochieveldbos. Samen met het Nachtegaalbosje en het Gallatasbosje kon het natuurgebied Vorte Bossen in 4 jaar tijd met 4,1 ha nieuw bos worden uitgebreid.

De totale oppervlakte van het natuurgebied Vorte Bossen bedraagt 52,17 ha (eind dec. 2022).

Nu wordt ingezet op nieuwe aankopen in de vallei van de Wantebeek. Overschrijven kan op rekeningnummer BE56 2930 2120 7588 t.n.v. Natuurpunt vzw, Coxiestraat 11  2800 Mechelen. Vermelding “projectnummer 5521 – Vorte Bossen”. Vanaf 40 € wordt een fiscaal attest afgeleverd.

Fauna & Flora

De Vorte Bossen zijn een natuurpareltje, en dit omwille van verschillende redenen. Eerst en vooral door de zeer grote variatie aan bostypes die voorkomen. Langs de Wantebeek en de Pachtebeek vinden we zeer natte gronden. Deze gronden bestaan uit zeer voedselrijke klei. Hout dat op de bodem valt rot snel weg; vandaar de naam ‘Vorte’ Bossen. Het beekbegeleidend bos dat hier groeit is zeer gevarieerd en bestaat uit Populier, Es, Zomereik, Zwarte els en Olm. Een zeer bijzondere soort die hier gevonden wordt is de Steeliep (Ulmus laevis) die in Vlaanderen slechts op een paar plaatsen voorkomt. Bovendien zijn de aanwezige exemplaren zeer oud, vermoedelijk meer dan 300 jaar ! In het voorjaar is dit beekbegeleidend bos een lust voor het oog: dan vormen er zich dichte tapijten van voorjaarsbloemen: Bosanemoon, Speenkruid, Slanke sleutelbloem, Kleine maagdenpalm en heel plaatselijk ook Eénbes en Vogelmelk. In de grachtjes vinden we Gele lis, Pijptorkruid, Dotterbloem en Watertorkruid.

Buiten de valleien bestaat de bodem uit droge, voedselarme zandgronden. Hier wanen we ons in de Kempen: de bossen bestaan er vooral uit naaldbomen (Grove den en Lork), waar echter langzaam maar zeker meer en meer bomen van het natuurlijke bos inkomen: Berk, Zomereik, Lijsterbes,… In de kruidlaag domineren hier vooral ondoordringbare bramen en Adelaarsvaren.

Een rijk en gevarieerd bos heeft logischerwijze ook een rijke fauna. Qua broedvogels vallen soorten op als Buizerd, Sperwer, Boomvalk, Zwarte specht en Groene specht. Verder broeden in het bos ook de Bosuil, de Kleine bonte specht, Kuifmees, Goudhaantje en talloze andere kleine zangvogeltjes. De Vos maakt ieder jaar zijn burcht in de Vorte Bossen en ook Bunzing, Hermelijn en Wezel werden er al gezien. En dan hebben we het nog niet gehad over de talloze soorten zweefvliegen, spinnen en kevers…

Beheer

Een gebied aankopen is één ding, het beheren is een ander paar mouwen: de beheerswerkgroep van Natuurpunt De Torenvalk heeft de zware taak op zich genomen om het beheer in de Vorte Bossen organiseren; dit zoals vastgelegd in het beheerplan dat voor het gebied werd opgemaakt.

In de Vorte Bossen wordt (bijna) resoluut gekozen voor natuurontwikkeling in de bossfeer. Wij hadden op plaatsen ook kunnen kiezen voor heideherstel. Een oppervlakte van nauwelijks 50 ha is al aan de krappe kant voor een bos. Daarom kun je beter één ding goed doen. Bovendien ligt het natuurgebied De Gulke Putten, met zijn schitterende heidevegetaties op nauwelijks een boogscheut afstand (Wingene).
Een groot deel van het bos kent een omvormingsbeheer naar niets doen. In de Vorte Bossen wordt echter ook duidelijk gekozen voor middelhoutherstel, en dit over een oppervlakte van 5,5 ha; niet omdat het tegenwoordig populair is binnen natuurbehoud, maar omdat er zeer duidelijke natuurwaarden aanwezig zijn, gebonden aan deze beheersvorm. Zo’n bos deftig beheren is een stevige kluif ! Het brengt heel wat werk met zich:
Amerikaanse vogelkers bestrijden, hakhout afzetten en uitslepen, paden maaien, slagbomen plaatsen. enz. Voor die werken kunnen wij, naast de inzet van de terreinploeg van Natuurpunt vzw, ook rekenen op een enthousiaste groep vrijwilligers, die in de winterperiode elke maand een vrije zaterdag opofferen om in weer en wind met takhout te sleuren, …
Wie zelf brandhout wil halen uit het bos kan bomen op stam kopen of delen van rabatten met hakhout (gratis) toegewezen krijgen. Het kappen en het verwerken van het takhout en het uithalen van het hout is uiteraard aan bepaalde voorwaarden verbonden.

Toegankelijkheid

Indien u het bos ook eens in het echt wil gaan bewonderen, dan kan dat: enkele paden zijn permanent toegankelijk voor het publiek. Indien u over voldoende tijd beschikt is de provinciale Parochieveldwandeling een aanrader: deze wandeling van 8,5 km, die vertrekt aan de kerk van Doomkerke geeft een mooi beeld van het gevarieerde landschap in de omgeving en doorkruist daarbij een flink stuk van het natuurreservaat De Vorte Bossen.

Het Bruwaanpad, een wandelpad van 4,5 km, ontsluit het natuurgebied Vorte Bossen en het aangrenzende Parochieveldbos  (gemeentedomein) en Bruwaanbos (ANB-domein). Het wandelcircuit start aan het lokaal onthaalpunt in de Kruisbergstraat (t.h.v. huisnummer 26 H) te Kruiskerke en is bewegwijzerd met rode vierkantjes. Met en voor kinderen is de expeditie Bulskampveld aan te bevelen. In het Ruisleeds Veld (Parochieveldbos en Bruwaanbos) vind je langs dit 3,3 km lange wandelparcours dwars door het bos, een 18-tal natuurlijke spelelementen die je laten klimmen, klauteren en gezond laten bewegen in het bos. Dit circuit is bewegwijzerd met houten palen waarop het stiertje van Bulskampveld je de weg wijst en start ook aan het lokaal onthaalpunt in Kruiskerke.

Grote delen van het bos blijven doorgaans ontoegankelijk voor het publiek: het betreft zeer kwetsbare vegetaties en broedgebieden van zeldzame vogels die een permanente verstoring niet verdragen. Wil je ook die ‘geheime’ stukjes van het bos te zien krijgen dan kan dat: hou de activiteitenkalender van Natuurpunt Torenvalk in het oog: jaarlijks is er wel een geleide wandelingen in het natuurgebied. Hierbij worden ook die delen aandoen die normaal niet toegankelijk zijn.